Kodeks Pracy - zagadnienia cz. 6

Umowa na czas określony

Jest to umowa zawierana w celu wykonania określonej pracy, jaką można oznaczyć w czasie, zatem może ona być stosowana ze względu na okresowy charakter pracy, bądź ze względu na konieczność obsady stanowisk w pewnych jedynie przedziałach czasu. Umowa taka rozwiązuje się z upływem okresu czasu, na jaki została zawarta. Oznacza to, iż nie ma potrzeby jej wypowiadania  ulega ona rozwiązaniu z mocy prawa z upływem oznaczonego w niej czasookresu.

Warto pamiętać o treści zapisu art. 25/1/1 k.p. Zgodnie z nim zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. Powyższe ma stanowić gwarancję przed nadmiernym wykorzystywaniem umów czasowych dla zastępowania umów zawieranych na czas nieoznaczony. Przepis ten wprowadzający fikcję prawną, według której zawarcie w warunkach w nim określonych trzeciej umowy terminowej powoduje jej przekształcenie w umowę o pracę na czas nie określony - ma zastosowanie również w sytuacji, w której strony - mimo iż faktycznie zawarły (w warunkach przewidzianych w tym przepisie) umowy o pracę - nadały im inną nazwę, np. umów zlecenia. Art. 251 § 1 k.p. nie ma zastosowania wówczas, gdy ustawa w sposób wyczerpujący (kompleksowy) wskazuje okoliczności, w których strony mogą zawrzeć umowę o pracę na czas określony. Dotyczy to w szczególności zatrudnienia nauczycieli, w odniesieniu do których kwestię zatrudniania na podstawie umów o pracę na czas określony uregulowano całościowo w Karcie Nauczyciela. Warto nadmienić, iż uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony. Wyjątek od omawianej zasady stanowią jednak przypadku, w których to umowy o prace zawierane są w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy bądź w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie. Przepisy kodeksowe nie wprowadzają wprost ograniczeń ram czasowych jeśli chodzi o czasookres, jaki objęty będzie dana umową na czas określony. Orzecznictwo jednak wypracowało sobie już ugruntowaną linię, która wskazuje na to, iż zawieranie długoterminowych umów okresowych  nie odpowiada społeczno gospodarczemu przeznaczeniu umowy na czas określony, jeżeli nie znajduje to uzasadnienia w potrzebach wykonywania pracy w takim okresie i wówczas postanowienia takiej umowy są nieważne (art. 18 par 2 k.p. w związku z art. 8 k.p.).

Umowy na czas wykonania określonej pracy

Jest to odmiana umowy terminowej o pracę, zawierana jest w celu świadczenia przez pracownika pracy wchodzącej w zbiór zadań z góry ograniczonych w czasie, umowy te odmiennie od umów zawieranych na czas określony nie wskazują daty kończącej stosunek pracy, ale jego ustanie uzależniają od wystąpienia zdarzenia przyszłego polegającego na zakończeniu określonej pracy. Warto pamiętać, iż przepisy kodeksowe nie przewidują co do zasady możliwości wypowiedzenia takiej umowy, ulegają one wygaśnięciu na zasadach ogólnych bądź też mogą ulec rozwiązaniu w trybie dyscyplinarnym.

Umowy na czas nie określony

Są to tzw. umowy bezterminowe, zawierane bez oznaczenia terminu końcowego trwania stosunku pracy. Umowa taka może ulec rozwiązaniu w drodze wypowiedzenia jedynie w uzasadnionych przypadkach, zamiar takiego wypowiedzenia powinien być poprzedzony tzw. konsultacją związkową.

Do nawiązania stosunku pracy dochodzi także poprzez powołanie, wybór czy mianowanie.

W drodze powołania powierza się pracownikowi obowiązek wykonywania danej funkcji na danym stanowisku. Dla skuteczności powołania jednak konieczne jest zachowanie zgodnej woli stron, pomimo tego, iż samo powołanie ma charakter jednostronny ww. element jest konieczny.  Powołanie może być poprzedzone konkursem, powinno być dokonane na piśmie, do stosunku pracy z powołania stosuje się odpowiednio przepisy o umowach o prace zawartych na czas nie określony, z wyłączeniem przepisów regulujących: tryb postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę, rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania      o bezskuteczności wypowiedzeń io przywracaniu do pracy.

Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się na czas nie określony, a jeżeli na podstawie przepisów szczególnych pracownik został powołany na czas określony, stosunek pracy nawiązuje się na okres objęty powołaniem. J eżeli pracownik powołany na stanowisko w wyniku konkursu pozostaje w stosunku pracy z innym pracodawcą i obowiązuje go trzymiesięczny okres wypowiedzenia, może on rozwiązać ten stosunek za jednomiesięcznym wypowiedzeniem. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem.

Jeżeli z wyboru wybąka równocześnie obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika, wówczas to na podstawie aktu wybory dochodzi do nawiązania stosunku pracy. Stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się z wygaśnięciem mandatu. Również i w tym przypadku koniecznością jest uzyskanie uprzedniej zgody pracownika. Pracownik pozostający w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym ma prawo powrotu do pracy u pracodawcy, który zatrudniał go w chwili wyboru, na stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z poprzednio zajmowanym, jeżeli zgłosi swój powrót w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru. Niedotrzymanie tego warunku powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.

Zgodnie z art. 76 k.p. stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania w przypadkach określonych w odrębnych, czyli przepisy dopuściły możliwość tworzenia stosunków pracy w tym trybie.